Quy Trình Thanh Toán D/P (Documents Against Payment) Thực Tế

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam lựa chọn phương thức thanh toán D/P (Documents Against Payment) vì chi phí thấp, quy trình đơn giản và giúp người bán vẫn giữ quyền kiểm soát hàng hóa cho đến khi nhận được tiền. 

Tuy nhiên, không ít trường hợp đã phải “ngậm đắng nuốt cay” khi đối tác nước ngoài từ chối thanh toán, hàng bị tồn tại cảng, chịu chi phí lưu kho nặng nề, thậm chí phải bỏ hàng. 

Bài viết này, Gia đình xuất nhập khẩu sẽ không chỉ dừng lại ở định nghĩa hay sơ đồ quy trình cơ bản như nhiều trang web hiện nay, mà sẽ đi sâu vào từng khâu trong quy trình D/P thực tế, phân tích những tình huống doanh nghiệp thường gặp, và đưa ra gợi ý giúp bạn giao dịch an toàn hơn trong bối cảnh thương mại quốc tế ngày càng biến động.

1. D/P Là Gì? Khi Nào Nên Dùng Phương Thức Này?

D/P – Documents Against Payment , hay còn gọi là "nhờ thu trả tiền ngay", là một phương thức thanh toán quốc tế mà theo đó, người xuất khẩu ủy thác ngân hàng của mình chuyển bộ chứng từ hàng hóa cho ngân hàng của người nhập khẩu. Người nhập khẩu chỉ được nhận bộ chứng từ (và từ đó, nhận hàng) sau khi đã thanh toán đủ tiền hàng cho ngân hàng.

Phương thức này phù hợp khi:

• Người bán muốn giữ quyền kiểm soát hàng hóa cho đến khi được thanh toán.

• Người mua và người bán đã có mối quan hệ thương mại tin tưởng nhất định.

• Hợp đồng không yêu cầu sự tham gia xác nhận từ ngân hàng như L/C.

Tuy nhiên, D/P là một “con dao hai lưỡi”: không có ngân hàng đảm bảo thanh toán, rủi ro phần lớn thuộc về người xuất khẩu.

>>>>> Xem nhiều:   

• Review Khóa Học Báo Cáo Quyết Toán Hải Quan Ở Đâu Tốt

• Khóa Học Chứng Nhận Xuất Xứ Hàng Hóa Ở Đâu Uy Tín Nhất           

2. Quy Trình Thanh Toán D/P Diễn Ra Như Thế Nào?

Nói đến D/P, không thể chỉ gói gọn trong 3 bước “giao hàng – gửi chứng từ – nhận tiền”. Trong thực tế, quy trình này là một chuỗi các nghiệp vụ ngân hàng – logistics – thương mại đan xen, và mỗi sai sót nhỏ đều có thể làm hỏng cả giao dịch.

Bước 1: Ký hợp đồng ngoại thương

Hai bên thống nhất điều kiện thanh toán là D/P, nêu rõ ngân hàng nhờ thu, thời hạn thanh toán, yêu cầu về bộ chứng từ.

Đây là bước quan trọng vì nó là cơ sở để xử lý tranh chấp sau này. Nếu không ghi rõ điều kiện thanh toán D/P, người xuất khẩu sẽ không có cơ sở pháp lý bảo vệ mình nếu người nhập khẩu từ chối thanh toán.

Bước 2: Giao hàng và chuẩn bị chứng từ

Sau khi hàng lên tàu, người bán chuẩn bị bộ chứng từ gồm: Hóa đơn thương mại, Vận đơn gốc (thường là B/L), Phiếu đóng gói, Giấy chứng nhận xuất xứ (nếu có), và các chứng từ khác theo yêu cầu hợp đồng.

Bước 3: Nộp chứng từ cho ngân hàng nhờ thu

Người bán nộp bộ chứng từ kèm theo thư nhờ thu (collection order) cho ngân hàng của mình (Remitting Bank). Trong thư nhờ thu cần ghi rõ:

• Phương thức: D/P (sight draft)

• Người trả tiền: Buyer

• Ngân hàng thu hộ: Collecting Bank

Các chỉ dẫn đặc biệt: ví dụ, không cho buyer xem chứng từ trước khi thanh toán.

Bước 4: Ngân hàng chuyển chứng từ và thông báo

Remitting Bank kiểm tra sơ bộ chứng từ (chỉ kiểm tra về hình thức, không xác nhận nội dung) rồi gửi bộ chứng từ đến ngân hàng thu hộ ở nước người mua.

Collecting Bank sẽ thông báo cho người mua biết rằng bộ chứng từ đã đến và chỉ được nhận sau khi thanh toán.

Bước 5: Người mua thanh toán và nhận chứng từ

Người mua thanh toán số tiền hàng đúng như trên hối phiếu hoặc theo chỉ định trong thư nhờ thu.

Sau khi nhận được tiền, ngân hàng giao bộ chứng từ cho người mua để đi nhận hàng từ hãng tàu.

Bước 6: Chuyển tiền về ngân hàng người bán

Ngân hàng thu hộ chuyển tiền về ngân hàng người bán theo chỉ định.

Ngân hàng người bán báo có và hoàn tất giao dịch.

3. Điểm Mù Trong Giao Dịch D/P – Những Tình Huống Thực Tế Doanh Nghiệp Gặp Phải

Mặc dù quy trình D/P tưởng chừng đơn giản, nhưng trong thực tế, có rất nhiều điểm mù nếu doanh nghiệp không nắm rõ hoặc quá tin tưởng vào đối tác:

Người mua từ chối thanh toán và không nhận hàng

Đây là rủi ro phổ biến nhất. Do D/P không có sự đảm bảo của ngân hàng nên người mua hoàn toàn có thể từ chối thanh toán nếu:

• Giá thị trường hàng hóa giảm mạnh.

• Phát sinh mâu thuẫn thương mại.

• Họ tìm được nguồn hàng khác rẻ hơn.

Khi đó, hàng vẫn đang nằm ở cảng nước ngoài, nhưng người bán không thể lấy lại để tái xuất vì đã mất kiểm soát vận đơn.

Phí lưu kho – phạt hãng tàu – phá sản giao dịch

Hàng bị lưu tại cảng quá thời gian miễn phí sẽ phát sinh chi phí lưu kho, lưu bãi (demurrage, detention). Một số lô hàng giá trị nhỏ nhưng chi phí lưu bãi quá lớn khiến người bán đành phải... bỏ hàng luôn tại cảng, gây tổn thất nặng nề.

Bộ chứng từ bị chỉnh sửa hoặc ngân hàng xử lý sai

Nếu thư nhờ thu không ghi rõ "không cho buyer xem chứng từ trước khi thanh toán", ngân hàng thu hộ có thể để buyer xem trước. Nếu buyer phát hiện vấn đề và từ chối thanh toán, giao dịch thất bại.

>>>>>> Tham khảo thêm: 

• Tiêu Chí CTSH Trong C/O Là Gì? Cách Áp Dụng Thực Tế

• Tiêu Chí SP (Specific Process) Là Gì ?  

• Mẫu bảng kê hàng hóa xuất khẩu theo tiêu chí xuất xứ  

• Xem xét về các tiêu chí xuất xứ trên C/O theo các FTAs  

4. Làm Sao Giảm Rủi Ro Khi Giao Dịch Theo Phương Thức D/P?

• Chỉ dùng D/P với đối tác tin cậy, có lịch sử thanh toán tốt

Nếu đây là lần đầu tiên hợp tác, hoặc thị trường nước đó nhiều biến động (như châu Phi, Nam Mỹ), bạn nên cân nhắc chuyển sang L/C (Thư tín dụng) để đảm bảo an toàn.

• Cẩn trọng trong việc soạn hợp đồng và thư nhờ thu

Trong hợp đồng nên ghi rõ: “Thanh toán theo phương thức D/P, ngân hàng thu hộ chỉ giao chứng từ khi người mua hoàn tất thanh toán.”

Trong thư nhờ thu, không được để trống các điều khoản chỉ dẫn đặc biệt – đặc biệt là “Documents to be delivered against payment only”.

• Nên sử dụng vận đơn gốc (Original B/L), không nên dùng telex release

Nếu dùng vận đơn dạng “telex release” hay “seaway bill”, hàng có thể được nhận mà không cần bộ chứng từ. Điều này vô tình khiến phương thức D/P mất tác dụng kiểm soát.

• Theo sát tiến độ nhận chứng từ – thanh toán – giải phóng hàng

Người bán cần theo dõi chặt chẽ với ngân hàng để kịp thời biết được người mua đã nhận chứng từ chưa, có thanh toán không, và xử lý kịp thời nếu có dấu hiệu từ chối.

>>>>> Có thể bạn quan tâm: 

• Khóa học báo cáo quyết toán hải quan ở đâu tốt  

• Học C/O - học chứng nhận xuất xứ hàng hóa ở đâu  

• Khóa học khai báo hải quan  

• Khóa học hành chính nhân sự ở Hà Nội  

5. So Sánh D/P Với Các Phương Thức Khác

D/P là phương thức nằm giữa L/C và T/T về mức độ bảo vệ. Nó vẫn an toàn hơn T/T nhưng không đảm bảo như L/C.

D/P không phải là “bẫy” nếu bạn hiểu rõ cách thức hoạt động và có quy trình kiểm soát tốt. Nó giúp tiết kiệm chi phí, tạo điều kiện giao dịch linh hoạt – nhưng chỉ khi bạn chọn đúng đối tác, soạn thảo hợp đồng – chứng từ cẩn thận và nắm chắc tiến độ thực hiện.

Với kinh nghiệm thực tế, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu thành công vẫn chọn D/P như một chiến lược mở rộng thị trường nhanh mà không cần tốn chi phí L/C, miễn là kiểm soát chặt chẽ từng khâu.

Hy vọng bài viết của Gia đình xuất nhập khẩu giúp bạn hiểu và áp dụng đúng CTSH, đây không chỉ là yêu cầu của thủ tục, mà còn là một chiến lược cạnh tranh hiệu quả trên thị trường quốc tế.

Nếu bạn còn nhiều vướng mắc về thanh toán D/P, bạn có thể tham khảo Khóa học Thanh toán quốc tế chuyên sâu để được các chuyên gia hướng dẫn chi tiết.